Beleid

Algemeen
Zoals in het voorwoord reeds is aangegeven was 2016 in veel opzichten bestuurlijk en politiek een lastig jaar. Naast de ontwikkelingen rondom statushouders, parkeergarages en het onderzoek rondom Q4 werden wij bij het opmaken van deze jaarrekening geconfronteerd met een onverwacht, groot financieel tekort binnen het sociaal domein. Dat was voor ons een bijzonder pijnlijke constatering met, gegeven de omvang, mogelijk ingrijpende consequenties. Daarover hebben wij u uitgebreid geïnformeerd en als gevolg daarvan hebben, naar aanleiding van het gevoerde raadsdebat, twee wethouders hun functie neergelegd. Inmiddels hebben wij maatregelen genomen om dit tekort vergaand terug te dringen

2016 was ook in internationaal opzicht een politiek onrustig jaar. Hoewel het na jaren van onrust dit jaar relatief rustig bleef op de financiële markten was er maatschappelijk en politiek gezien veel aan de hand. Zo trokken in 2016 aan ons een Brexit voorbij, het Oekraïne-referendum, een mislukte staatsgreep in Turkije en een verrassende uitslag van de Amerikaanse presidentsverkiezingen. In het Midden-Oosten werd IS verder teruggedrongen en Poetin verstevigde zijn geopolitieke positie in Syrië en in De Krim. Nepnieuws en alternatieve waarheden werden aan het vocabulaire toegevoegd. En terwijl er in Rio de Janeiro goud werd gewonnen ging in Nederland V&D failliet en had we te maken met een Zaanse treitervlogger. In Brussel, Nice en Berlijn werden fundamentalistisch geïnspireerde aanslagen gepleegd en in Barcelona overleed Johan Cruijff.

In Venlo waren we druk met parkeergarages, de voorbereidingen van het C2C-jaar en we betrokken het nieuwe C2C-stadskantoor. We stonden even in het middelpunt van de aandacht. Opnieuw vestigden zich nieuwkomers op onze bedrijfsterreinen en daalde de werkloosheid in onze regio voor het tweede jaar op rij. We spraken met elkaar over de huisvesting van vluchtelingen en dachten na over de transformatie van het sociaal domein en over de nieuwe verhouding tussen burger en overheid, tussen gemeenschap en gemeente.

Macro-economisch beeld
De in 2015 ingezette economische groei (2,0%) zette zich in 2016 (2,2%) door. Opkomende economieën trokken na een aantal tegenvallende jaren opnieuw de mondiale kar met een groei van 3,0%. Na jaren van stagnatie groeiden de consumentenbestedingen met 1,7%. En na een hapering in 2015 is er daarmee sinds eind 2014 weer voorzichtig sprake van oplevend optimisme. De regio Noord-Limburg liet met groei van 1,8% in 2016 een stabiele economische ontwikkeling zien. Het afgelopen jaar is deze groei met name ook merkbaar geweest in de sterk toegenomen belangstelling voor bedrijfslocaties in de logistieke hotspot Venlo-Venray. De recente keuze van e-commercegigant ViDaXL voor de vestiging van een nieuw distributiecentrum op Trade Port Noord zorgt niet alleen voor de uitgifte van 100.000 m2 grond, maar ook voor 400 nieuwe banen.
De belangrijkste motor van de Nederlandse economie blijft de woningmarkt die na een dieptepunt in 2013 het afgelopen jaar niet alleen verder in omvang is gegroeid, maar ook in prijs is gestegen. In de NVM-regio Venlo stegen de woningprijzen in het vierde kwartaal van 2016 met gemiddeld 4,5% vergeleken met hetzelfde kwartaal een jaar eerder.
Ten aanzien van de werkgelegenheid is er in Noord-Limburg sprake van een verdere afname van de werkloosheid. Na een piek van bijna 8% in 2014 is de werkloosheid in 2016 gedaald naar 5,6%. Helaas was de werkloosheidsdaling nog onvoldoende om het aantal huishoudens dat voor hun inkomen afhankelijk is van een bijstandsuitkering te laten dalen.

Vluchtelingen
In de Voortgangsrapportage 2016 hebben wij u geïnformeerd over het verwachte aantal in Venlo op te vangen vluchtelingen met een verblijfsstatus (statushouders). Op dat moment gingen wij uit van een verwacht aantal van 250 statushouders. Op basis van de toen beschikbare, summiere gegevens hebben wij een grove inschatting gemaakt van de samenstelling (alleenstaand, gezinnen) van de groep statushouders. Op basis van deze eerste inschattingen en de verwachte tegemoetkoming (inkomsten) van het rijk is er een begroting gemaakt.

Ten aanzien van de taakstelling die door het rijk is opgelegd voor het huisvesten van statushouders resteerde er uit 2015 nog een taakstelling (aantal statushouders dat niet kon worden gehuisvest) van 38. Het afgelopen jaar hebben wij in nauwe samenwerking met de corporaties 293 statushouders huisvesting kunnen bieden. Daarmee is de taakstelling voor 2015 en 2016, met name in de laatste maanden van het afgelopen jaar, geheel gerealiseerd.

In 2016 hebben wij deze nieuwe Venlonaren ondersteund door het gezamenlijk met de woningcorporaties zoeken naar en bieden van woonruimte. Verder hebben wij daar waar dat nodig was maatschappelijke begeleiding geboden en hebben wij ondersteuning geboden bij de eerste stappen van integratie en maatschappelijke participatie.

Demografie
In 2016 nam het aantal inwoners van Venlo, gecorrigeerd voor het in 2015 eenmalige effect van het sluiten en heropenen van het AZC, voor het zesde jaar op rij toe (met 665) naar 101.036 Venlonaren. Inwoners die de stad hard nodig heeft voor het behoud van haar voorzieningenniveau en voor de lokale en regionale arbeidsvraag.

Venlo had in 2014 voor het laatst een geboorteoverschot (+2) en in 2016 een sterfteoverschot van 9. Zeer opvallend is daarbij wel dat het sterk toegenomen sterfteoverschot van 2015 (-155) zich in 2016 niet in die omvang heeft voortgezet. Het vestigingsoverschot bedroeg, als gevolg van een stevig buitenlands vestigingsoverschot (+831) in 2016, 687 inwoners. Verheugend is te zien dat het aanvankelijk hoge binnenlands vertrekoverschot met 144 weliswaar in 2016 iets hoger was dan in 2015 (86), echter nog steeds veel lager dan de aantallen die in de voorgaande jaren vrijwel altijd rond de 600 lagen. De gemeente Venlo lijkt daarmee steeds beter in staat om inwoners vast te houden.

Het aantal Poolse inwoners in Venlo is na een flinke stijging in de afgelopen vijf jaar in 2016 opnieuw toegenomen naar ongeveer 2.300 inwoners. Interessant is ook de vaststelling dat de groep 20 t/m 24 jaar met een positief vestigingssaldo van 210 het afgelopen jaar ver boven alle andere leeftijdscategorieën uitstak. De twee cohorten die daar met enige afstand op volgen zijn de 25 t/m 29 jarigen (+93) en de 15 t/m 19 jarigen (+88).

Wat betreft de bevolkingssamenstelling valt de (vooralsnog eenmalige) geringe daling (in 2015) op van het aandeel hoogopgeleiden in de bevolking. Voor 2016 zijn er nog geen gegevens beschikbaar. Venlo neemt wat dit aspect betreft, ondanks een sterk gestegen aantal studenten, binnen de groep vijftig grootste gemeenten, nog steeds een 41^e positie in.

Beleidsmatig
2016 was natuurlijk ook het jaar waarin we ons nieuwe C2C-stadskantoor aan de Maas konden betrekken. Het is de vleesgeworden verbeelding van onze stedelijke ambities op het gebied van C2C en circulaire economie en natuurlijk van de organisatie die we graag willen zijn. Professioneel en gefocust op de hoofdopgaven. Het afgelopen jaar is in dit verband stevig door gewerkt aan de noodzakelijke aanpassingen van onze organisatie. U bent daar als raad door ons een aantal keren over geïnformeerd.

De ambities van dit bestuur om de zoektocht naar externe financiering te intensiveren hebben er in 2016 mede aan bijgedragen dat Venlo bijdragen tegemoet kan zien van het rijk en de Provincie Limburg ten behoeve van de realisatie van de Vierpaardjes. Daarnaast heeft Venlo een convenant gesloten met de Provincie Limburg over een bijdrage van €12 miljoen aan stedelijke projecten zoals Q4, kazerneontwikkeling, Museum Van Bommel Van Dam en retail innovatie.

Ten aanzien van onze regionale opgaven en de verbetering van de sturing daarop hebben wij een 'Samenwerkingswijzer gemeente Venlo' ontwikkeld waarmee een betere sturing en control op onze samenwerkingsverbanden mogelijk wordt gemaakt en is er doorgewerkt aan de realisatie van de doelen uit het regionaal programma 'Werken aan de Regio Venlo'.

Veiligheid is voor ons college een belangrijk aandachtspunt. Wat betreft de afspraak uit het coalitieprogramma om te starten met 'Buurt bestuurt' merken we op dat de eerste ervaringen met de pilots in De Vossener en Venlo Zuid een positief beeld laten zien.

Het afgelopen jaar was, na de stelselwijziging in 2015, het tweede jaar van de doorontwikkeling van het sociaal domein. Met de nieuwe instituties zoals het regionaal Werkbedrijf Noord-Limburg en in het verlengde daarvan het Werkgeversservicepunt hebben wij het afgelopen jaar onze eerste ervaringen opgedaan. Daarnaast is er werk gemaakt van maatschappelijke participatie, meedoen naar vermogen. Niet alleen door de vaststelling van de beleidsnotitie 'Inwoners aan Zet', maar ook door concrete activiteiten en pilots. Een goed voorbeeld hiervan is KanDoen. In 2016 hebben hieraan in Venlo 231 inwoners deelgenomen. Een ander voorbeeld is de aanpak van laaggeletterdheid. In 2016 hebben we hiervoor voorbereidingen getroffen door middel van opleiding en training van professionals en vrijwilligers.

Een bijzonder thema dat onze aandacht had was 'armoede'. Zo is in het najaar het zogenaamde 'Kindpakket' vastgesteld en is er in het kader van de Week voor de Armoede extra aandacht geweest voor initiatieven op dit terrein. Goed nieuws in dit verband is de lichte daling van het aantal bijstandsuitkeringen in de eerste negen maanden van 2016. Daar waar landelijk een toename waar te nemen viel met 2,1% nam in Venlo het aantal uitkeringen af met 0,64%. Minder inwoners en gezinnen dus die voor hun inkomen van onze financiële ondersteuning afhankelijk zijn.

Binnen het kader van ons in geld uitgedrukt grootste raadsprogramma 'Zorg en Welzijn' is in 2016 een vervolg gegeven aan het in 2015 ingezette beleid. Waar 2015 nog in het teken stond van zorgcontinuïteit en transitie, zo hebben we in 2016 de eerste stappen gezet naar transformatie en doorontwikkeling. Eind 2016 heeft u als raad hierover een Tussenevaluatie van ons ontvangen. Ook heeft u beleidsvoorstellen over maatschappelijke participatie, gemeenschaps-accommodaties, Huizen van de Wijk, eigen bijdrage en stapeling zorgkosten ontvangen en vastgesteld.

Dat nam echter niet weg dat we het jaar binnen dit domein met een omvangrijk financieel tekort hebben moeten afsluiten. De gewenste transformatie en daarmee ook de terugdringing van onze uitgaven binnen dit domein zijn nog onvoldoende van de grond gekomen, net als de systemen die ons hiervoor tijdig hadden moeten waarschuwen. Deze transformatie had namelijk moeten leiden tot het beter benutten van de eigen kracht van inwoners en hun netwerken, meer gebruik van algemene voorzieningen en als gevolg daarvan scherpere indicaties en minder maatwerkvoorzieningen. Hier zal dus nog een extra inspanning moeten worden verricht om zowel het aanbod en de kwaliteit van ons aanbod te garanderen, als ervoor te zorgen dat we in financiële zin in balans blijven. Venlo staat echter niet alleen voor deze lastige inhoudelijke en financiële opgave. Ook in andere middelgrote steden zijn in 2016 dergelijke tekorten zichtbaar geworden, over het algemeen in vergelijkbare omvang.

Een groot aantal activiteiten is tot uitvoering gebracht zoals de versterking van het lokaal reanimatienetwerk (met 200 extra vrijwilligers en tientallen extra AED's) en de uitbreiding van ons activiteitenaanbod op het gebied van de aanpak van overgewicht bij jongeren (JOGG).

Daar waar inwoners zelf initiatief nemen hebben wij hen daarbij ondersteuning gegeven. Zo was er in Tegelen een initiatief waarbij inwoners zelf een wijkbus zijn gestart, zijn er Whatsapp-groepjes gestart en zwerfvuilophaalclubs. Venlo bruist van energie en betrokkenheid en vaak is er niet meer nodig dan wat begeleiding in de startfase. Initiatieven zijn niet altijd voor iedereen zo zichtbaar als deze initiatieven, maar daarom zeker niet minder belangrijk. Zo konden we in 2016 weer 1356 vouchers uitreiken als waardering aan Mantelzorgers.

De doorontwikkeling naar laagdrempeliger en minder kostbare vormen van zorg en ondersteuning is ook het afgelopen jaar doorgegaan. Dagelijks maken zo'n 375 inwoners gebruik van de Open Inloop of van algemene voorzieningen zoals opvoedondersteuning, rouwbegeleiding of jongerencoaching. Zo'n 7.300 inwoners maken op een of andere manier gebruik van onze voorzieningen op basis van een leefzorgplan. 85% van hen is tevreden en waardeert onze ondersteuning gemiddeld met een 7,2. Jeugdigen en hun ouders die gebruik maken ons jeugdzorgaanbod waarderen dit met een 7,1, respectievelijk een 7,8. Met het onderwijs in onze gemeente hebben we samenwerkingsafspraken gemaakt. Het vangnet in onze stad en regio is sterk en laagdrempelig. Venlo is een sociale gemeente, een stad van actieve mensen.

Ten aanzien van onze doelstellingen op het gebied van jeugd en onderwijs hebben wij in 2016 onder andere aandacht geschonken aan de groep kinderen vanuit het AZC en kinderen van statushouders. Hiervoor werden, in overleg met schoolbesturen, schakelklassen ingericht. Daarnaast zijn we gestart met de voorbereidingen voor het geschikt maken van de onderwijslocatie 'Al Andalous', heeft de opening van MFA De Schans in Arcen plaats gevonden en hebben we een bijdrage geleverd aan het realiseren van zeven beweegvriendelijke schoolpleinen.

Vermeldenswaardig is dat het zogenaamde 'Maatjesproject', waarbij leerlingen die zijn aangewezen op (aangepast) vervoer worden begeleid in zelfstandig reizen, verder is uitgewerkt en er is gestart met het project 'tweetalig onderwijs' (Buurtaal), met één Venlose en drie Duitse scholen. Dit laatste in navolging van de door uw raad in 2015 aangenomen motie. In 2016 werd een nieuw programma aanpak (voorkomen) voortijdig school verlaten (VSV) overeengekomen tussen gemeenten in Noord- en Midden Limburg en schoolbesturen MBO, VO, Pro en VSO. De gemeente Venlo vervult de rol als contactgemeente binnen deze aanpak VSV.

Onderwijs in Venlo is, naast primair en voortgezet onderwijs nadrukkelijk ook beroeps- en hoger onderwijs. Ten aanzien van dit hoger onderwijs merken wij op dat de ingezette stijging van het aantal HBO- en masterstudenten zich ook in 2016 verder heeft doorgezet. Wat betreft de bevordering van de doorstroming van MBO naar HBO zijn er opnieuw twee schakelprogramma's (HBO Techniek en HBO Logistiek) bij gekomen. Zo wordt het voor goede MBO-studenten gemakkelijker om hun kennisniveau verder te verhogen, alsmede hun arbeidsmarktkansen.

Het bedrijfsleven heeft de weg naar Venlo gevonden. Opnieuw was 2016 een goed jaar wat betreft de uitgifte van bedrijventerreinen op Tradepark Noord (TPN). Ruim 75 hectare uitgifte konden we noteren met een potentieel van 1.400 arbeidsplaatsen. Onze economie bloeit.

Sport is niet alleen een aangename vrijetijdsbesteding, maar voor veel inwoners ook een manier om gezamenlijk met anderen bezig te zijn met hun gezondheid. De gemeente Venlo faciliteert dit met voorzieningen en met activiteiten. Zo werd de toplaag van één van de Blerickse hockeyvelden vervangen en werden de kleedaccommodaties van VVV '03 gerenoveerd. Om het voor jongeren uit gezinnen met een wat smallere beurs mogelijk te maken om te (blijven) sporten en aan culturele activiteiten deel te nemen werd 591 keer een bijdrage gedaan uit het Jeugdsportfonds en 228 keer uit het Jeugdcultuurfonds. Dat is voor het vijfde jaar op rij een hoger aantal dan het jaar ervoor.

Ons aanbod aan kleinschalige culturele activiteiten biedt veel jongeren een laagdrempelige gelegenheid om kennis te verwerven in actuele maatschappelijke vraagstukken rondom radicalisering, homoseksualiteit of drugsgebruik. Zo werd er in 2016 onder andere een project VenloKleurt gerealiseerd en theatervoorstelling JIHAD uitgevoerd in theater De Maaspoort.

Voor het verder ontwikkelen en versterken van Venlo als sterke centrum van onze Euregio hebben we het afgelopen jaar bijgedragen aan de oprichting van de Stichting Cultureel Platform Venlo en meerjaren prestatieafspraken gemaakt met de vijf grote culturele instellingen. Daarnaast hebben wij doorgewerkt aan de voorbereidingen van de (in het begin 2016 door u besloten) verzelfstandiging van het Museum Van Bommel Van Dam en met VenloPartners en Rabobank het programma 'De Nieuwe Winkelstraat' opgepakt.

Wat betreft de 'fysieke' ontwikkeling van onze binnenstad is in 2016 uiteraard het nieuwe stadskantoor in de Maaswaard opgeleverd, inclusief de parkeergarage en heeft u het besluit genomen om door te gaan met de plannen voor het kazernekwartier inclusief de kabelbaan.

Een aantrekkelijke stad is een goed bereikbare stad. Het afgelopen jaar heeft ten dele in het teken gestaan van de gedwongen sluiting van de Arsenaal- en Roermondsepoortgarage. We hebben flankerende maatregelen genomen om onze bezoekers zo goed mogelijk te faciliteren met de inzet van gratis pendelbussen, alternatieve parkeermogelijkheden en verkeersregelaars. Ondertussen hebben wij, in goede afstemming met uw raad, doorgewerkt aan 'gastvrij parkeren'.

Een niet te missen ontwikkeling die zijn schaduw nu al vooruit werpt is de geplande invoering van de Omgevingswet per 1 januari 2019. De voorbereidingen daarvoor zijn inmiddels in gang gezet. Binnen het kader van het programma Wonen en Leefomgeving hebben we daarnaast invulling gegeven aan Agenda Groen en Water, de nota Duurzame Ontwikkeling Milieuaspecten en aan de regionale visie Energie.

Voor het behoud van onze cultuurhistorie waren ook de drie majeure restauratieprojecten 'Gouden Berg', Puddingfabriek en de Kapelboerderij Genooyerhof buitengewoon belangrijk. De Provincie Limburg heeft ook hieraan een financiële bijdrage geleverd. Wat betreft de woningbouw is er een regionaal woningbouwbehoefteonderzoek uitgevoerd en een regionaal afwegingskader om tot reductie (-40%) en herprogrammering van de plancapaciteit te komen.

Wat betreft het beheer en onderhoud van onze openbare ruimte hebben we in 2016 verder invulling gegeven aan de verduurzaming van onze inspanningen op het gebied van afvalinzameling en riolering en hebben een belangrijk deel van de achterstand ten aanzien van het regulier onderhoud van bomen weggewerkt. De overdracht van het Pakhoes naar 't Goed is succesvol afgerond.

Natuurlijk is deze beleidssamenvatting niet compleet, maar tracht deze u een globaal beeld te geven over hetgeen er in 2016 door de organisatie en door u als bestuur aan werk is verzet. Veel is er gerealiseerd, maar er is ook nog veel te doen.

Tot slot
Venlo is een bijzondere stad, een stad met een bijzondere geschiedenis en een wenkend toekomstperspectief. Met grote vraagstukken en veelbelovende kansen. We staan er als stad goed op. Daar hebben we, samen met u, als college dan ook hard aan gewerkt en moeilijke keuzes voor moeten maken. Bestuur(der) zijn van een Nederlandse middelgrote stad is, gegeven de nieuwe opgaven en gerechtvaardigde verwachtingen van inwoners en van onze maatschappelijke partners, een stevige opgave. In het afgelopen jaar hebben we opnieuw weer stappen vooruit gezet.

Deze beknopte beleidssamenvatting heeft tot doel u, met een paar grote passen, inzage te geven in de belangrijkste ontwikkelingen van het afgelopen jaar.